Europejskie poświadczenie spadkowe (EPS)

Europejskie poświadczenie spadkowe (EPS) to akt potwierdzający prawo do spadku lub do poszczególnych przedmiotów spadkowych, które przysługują spadkobiercom, zapisobiercom mającym bezpośrednie prawa do spadku, wykonawcom testamentu lub zarządcom spadku.

Europejskie Poświadczenie Spadkowe to nowa instytucja wprowadzona przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) numer 650/2012 z dnia 04 lipca 2012 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego.

Europejskie Poświadczenie Spadkowe to dokument potwierdzający tytuł prawny do spadku, uznawany i wykonywany na jednolitych zasadach we wszystkich krajach członkowskich UE (z wyłączeniem Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii). Stanowi to znaczne ułatwienie dla spadkobierców, którzy nie muszą już przechodzić procedury uznawania orzeczeń w poszczególnych państwach, szczególnie gdy majątek pozostawiony przez zmarłego znajduje się na terenie kilku państw.

Aby spadkobierca, zapisobierca, wykonawca testamentu lub zarządca spadku mógł wystąpić o wydanie EPS muszą zostać spełnione następujące warunki:

• spadkodawca zmarł po 16 sierpnia 2015 roku. Do spraw spadkowych, w których otwarcie spadku nastąpiło wcześniej niestety należy stosować stan prawny obowiązujący przed wejściem w życie unijnego rozporządzenia spadkowego a więc odpowiednie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, właściwe dla chwili śmierci prawo prywatne międzynarodowe oraz ewentualne umowy bilateralne,
• majątek pozostawiony przez zmarłego znajduje się na terenie co najmniej dwóch lub więcej krajów stosujących rozporządzenie, a co za tym idzie spadkobierca musi posłużyć się EPS na terenie kilku krajów,
• zgodność spadkobierców w danej sprawie spadkowej. Stosownie do art. 67 ust. 1 lit b Rozporządzenia spadkowego, wydanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego nie jest możliwe jeśli jakiekolwiek okoliczności, które miałyby być poświadczone są kwestionowane przez spadkobierców,

Zmiany w Europejskim Prawie Spadkowym

Najważniejszą zmianą wprowadzoną przez rozporządzenie jest określenie jurysdykcji i prawa właściwego dla spraw dotyczących dziedziczenia, zgodnie z którym prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Rozporządzenie za właściwe przyjmuje prawo miejsca zwykłego pobytu w chwili śmierci, a nie prawo państwa obywatelstwa. Jako uzasadnienie przyjęto fakt, że pokrywa się ono z centrum interesów zmarłego i często z miejscem, w którym położona jest większość jego majątku. Od tej ogólnej zasady wprowadzono kilka wyjątków, m.in. możliwość wyboru prawa przez spadkodawcę, przy czym wybór ten został ograniczony do prawa państwa, którego obywatelstwo posiada spadkodawca w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci. Ponadto Rozporządzenie spadkowe zawiera również klauzulę tzw. ściślejszego związku. Mówi ona, że jeśli ze wszystkich okoliczności jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo stałego pobytu z chwili śmierci, prawem właściwym dla dziedziczenia jest prawo tego innego państwa. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy np. zmarły, krótko przed śmiercią, przeniósł się do państwa zwykłego pobytu, a wszystko wskazuje na to, że był on w sposób oczywisty bliżej związany z innym państwem. Wtedy można uznać, iż prawem właściwym będzie prawo państwa, z którym zmarły był w oczywisty sposób bliżej związany, a nie prawo państwa zwykłego pobytu zmarłego.

Możliwość wyboru prawa przez spadkodawcę

Przyszły spadkodawca może dokonać wyboru prawa państwa, którego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci, jako prawa, któremu podlegać będzie ogół spraw dotyczących spadku. Jeśli jakaś osoba posiada więcej niż jedno obywatelstwo, może wybrać prawo każdego państwa, którego obywatelstwo posiada w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci. Wybór prawa musi być dokonany w formie rozrządzenia na wypadek śmierci (testamentu) lub musi wynikać z postanowień takiego rozrządzenia.

Uwaga! Wskazane jest i ważne aby polscy obywatele zawczasu zamieścili w swoich testamentach zastrzeżenia, iż ich wolą jest aby ogół spraw dotyczących spadku po nich podlegał prawu polskiemu jako prawu Państwa którego obywatelstwo posiadają w chwili dokonywania wyboru.

Z wnioskiem o wydawanie Europejskiego Poświadczenia Spadkowego osoba zainteresowana może udać się do:

• notariusza – czynności notarialne w tym zakresie mają podlegać instancyjnej kontroli sądu, lub
• sądu

Procedura EPS

Procedura postępowania dotyczącego europejskiego poświadczenia spadkowego jest analogiczna do funkcjonujących już w polskim prawie dwóch trybów. Zainteresowany może uzyskać europejskie poświadczenie spadkowe w sądzie, gdzie punktem odniesienia będzie postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku lub udać się do notariusza bazującego na postępowaniu mającym na celu wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Wysokość opłaty za wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego w kancelarii notarialnej wyniesie 400 zł. Wysokość opłaty sądowej od wniosku o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego w postępowaniu sądowym wynosi 300 zł.